رقابت های انتخابات نفسگیر

انتخابات زیر سایه افکار سنجی ها ناقص

نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟

۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ 

فرارو- حدود ده روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری اکنون رقابت های انتخابات نفسگیر شده است. از این پس فضای انتخابات برای ناظران روشن تر می شود یکی از راه های سنجش فضای کنونی بررسی نظر سنجی‌های معتبر است، چیزی که حداقل در ایران وجود ندارد. بیشتر نظر سنجی‌هایی که به صورت عمومی منتشر می شوند، بخشی از رقابت سیاسی است و قابل اتکا نیستند.

 

به گزارش فرارو، در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری بارها از کلید واژه نظرسنجی استفاده شده است. این کلید واژه بیشتر از سوی فعالان سیاسی اصولگرا مطرح می شود. آنها می گویند نظر سنجی‌های معتبر را ملاک قرار می دهند و بر مبنای آن نامزد نهایی جریان خود را از بین قالیباف و رئیسی انتخاب می کنند.

 

فعالان سیاسی و حامیان نامزدهای مختلف نیز حقانیت و موفقیت نامزد مورد حمایت خود را با تاکید بر نظرسنجی‌هایی که مدعی هستند "معتبرند" نشان می‌دهند.

 

اما نه آماری ارائه می کنند و نه مرجع نظرسنجی را اعلام می کنند. اساسا در ایران ارجاع به نظرسنجی با عبارت "یک نهاد معتبر" مطرح می شود. مشخص نیست این نهاد معتبر کجاست؟

 

اصولا این نظرسنجی ها نمی توانند قابل اتکا باشند.  نظرسنجی های معتبر هم به اعتقاد کارشناسان تا چند درصد ظریب خطا دارد. 

 

در دو هفته اخیر به جز یک نظر سنجی از سازمان صدا و سیما و چند نظر سنجی مرکز افکار سنجی جهاد دانشگاهی(ایسپا) دیگر مراجع رسمی نظر سنجی تازه ای منتشر نکرده اند. با این حال سیاستمدران همچنان سخن از نتایج نظر سنجی ها می گویند.

 

نظرسنجی سازمان صداوسیما میزان مخاطبان برنامه مناظره ها را نشان می دهد. نتایج نظرسنجی مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما نشان داد، میزان بیننده نخستین مناظره زنده در سطح ملی بیش از ۶۰ درصد بوده است.

 

این نظر سنجی ادعا می کند که با پخش زنده مناظره ها تمایل به پیگیری اخبار از فضای مجازی کاهش یافته است.

 

اما نظر سنجی های مرکز افکار سنجی جهاد دانشگاهی حاوی نکات آماری جالبی از وضعیت سیاسی کشور است. در آخرین نظر سنجی جهاد دانشگاهی آمده است تمایل 30 درصد جوانان کشور به اصلاح طلبان و 13 درصد آن ها به اصولگرایان است.

 

در نظر سنجی دیگری از ایسپا آمده است: «٦٩درصد کسانی که مناظره را دیده اند توانسته اند شناخت بیشتری در مورد برنامه کاندیداها برای حل مسائل اجتماعی کشور به دست بیاورند.»

 

ایسپا در دو نظر سنجی دیگر نشان داده است وضعیت افکار عمومی در دو حالت انتخاباتی است. بر این اساس در پاسخ به پرسش "اگر فقط آقای قالیباف و آقای روحانی در انتخابات حضور داشته باشند به چه کسی رای میدهید؟" این نتیجه به دست آمده است: روحانی 52.9 درصد رای کسب کرده و قالیباف 37.7 درصد.

 

در نظرسنجی دیگری از ایسپا در پاسخ به این سوال "اگر فقط آقای رئیسی و آقای روحانی در انتخابات حضور داشته باشند به چه کسی رای میدهید؟" روحانی 52.9 درصد و رئیسی 32.4 درصد آرا را کسب کرده اند.

 

نظر سنجی دیگری نیز در فضای مجازی دست به دست می شود که جالب توجه است. این نظر سنجی روزانه انجام می شود.

 

بر اساس نتایج یکی از این نظر سنجی ها که درباره مشارکت در انتخابات است "حدود ۷۱ درصد پاسخگویان می‌گویند به احتمال زیاد یا خیلی زیاد در انتخابات این دوره ریاست جمهوری شرکت خواهند کرد. در مقابل، ۱۶ درصد می‌گویند احتمال کم یا بسیار کمی وجود دارد که در این انتخابات شرکت کنند. گذشته از ۶ درصد از پاسخگویانی که احتمال شرکت آن‌ها در انتخابات – بیش یا کم – وجود دارد، ۵ درصد نیز در این زمینه به تصمیم مشخصی نرسیده‌اند."

 

در نظر سنجی دیگر از این دست که در فضای مجازی دست به دست می شود در پاسخ به این سوال که "اگر همین امروز انتخابات برگزار شود، شما به چه کسی رای می دهید؟" این نتایج به دست آمده است: حسن روحانی: 24.5 درصد محمد باقر قالیباف: 10.5 درصد ابراهیم رئیسی: 4.5 درصد اسحاق جهانگیری: 1.3 مصطفی میرسلیم: 0.8 درصد و مصطفی هاشمی طبا 0.4 درصد را کسب کرده اند. براساس نتایج این نظر سنجی 36.3 درصد مردد هستند. 9.3درصد نظر شان را اعلام نکرده اند. 12.3 درصد نیز نظرهای دیگری داشته اند.

 

این نظر سنجی بازتاب گسترده ای در فضای مجازی داشته است اما نمی‌توان به نتایج آن خیلی اتکا کرد. از این دست نظر سنجی ها باز هم در فضای مجازی دیده می شود. مثلا در موردی دیگر کاندیداهای نامحبوب بررسی شده اند که بر این اساس سه نامزد نامحبوب مانند رتبه سه نامزدی است که بیشترین رای را دارند: «به ترتیب روحانی (۸ درصد) قالیباف (۵ درصد)، رئیسی (4درصد) و جهانگیری (با کمتر از یک درصد) پایین‌ترین رتبه عدم محبوبیت را کسب کرده است.

 

نظر سنجی دیگری در فضای مجازی مدعی است در روزهای اخیر بعد از مناظره دوم آرای حسن روحانی و قالیباف افت داشته اند و آرای ابراهیم رئیسی افزایش محسوسی پیدا کرده است.

 

در کنار این  نظرسنجی ها سایت ها نیز به صورت مجزا خود اقدام به انتشار نظر سنجی می کنند که خیلی قابل اعتماد نیست چرا که که هر رسانه ای مخاطب خاص خود را دارد و طبعا نظر سنجی های رسانه ای نمی تواند نشان دهنده آرای کل جامعه باشد. از طرف دیگر سوالاتی که در رسانه ها به عنوان نظرسنجی منتشر می شود، در بیشتر موارد غیر حرفه ای تنظیم می شود و انگیزه بهبرداری سیاسی در پشت آن قرار دارد.

 

در فضای مجازی نیز امکان افکار سنجی وجود دارد. هر کاربر توئیتر، تلگرام و فیس بوک می تواند نظر سنجی طراحی کند و نتایج آن را نیز منتشر نماید.