کردهای ایران و انتخابات ریاست‌جمهوری
کردهای ایران و انتخابات ریاست‌جمهوری
ژیار گل
بی‌بی‌سی
با نگاهی به فضای مجازی و مطبوعات، چنین به نظر می‌رسد که بسیاری از کردهای ایران در انتخابات ریاست جمهوری این دو گزینه را پیش روی خود می بینند: به حسن روحانی فرصت دوباره بدهند یا انتخابات را کلا تحریم کنند؟
گروهی از فعالان سیاسی و حقوق بشری که بیشترشان در داخل ایرانند معتقدند که بایستی به حسن روحانی فرصتی دوباره داد تا شاید در چهار سال آینده برای احقاق حقوق کردها تلاش کند و در ساختار قدرت برای آنان سهمی بدست آورد.
آقای روحانی از اهمیت رأی کردها و سنی های ایران در انتخابات آگاه است. او در دوره قبل در استانهای کردستان و سیستان بلوچستان رأی بالایی کسب کرد، در استان کردستان حدود ۷۲٪ از آراء به نفع او بود. رأی این استانها باعث شد او در دور اول انتخابات پیروز شود. اگر انتخابات به دور دوم کشیده می شد، احتمالا اصول گرایان متحد می شدند و انتخابات ریاست جمهوری گذشته می توانست نتیجه متفاوتی داشته باشد.
آقای روحانی در سخنرانی‌های چند روز گذشته خود در کرمانشاه و ارومیه بر احقاق حقوق اقلیت‌ها قومی و مذهبی تأکید کرد. او در کرمانشاه حتی از حقوق پیروان اهل حق سخن گفت، اقلیتی مذهبی که برخی از مراجع شیعه آنان را بدعت‌گرا می دانند و معشرت با آنها را مکروه اعلام کرده‌اند.
حسن روحانی همچنین در چند روز گذشته به رقیبان خود محمد باقر قالیباف و ابراهیم رئیسی تاخت. او بدون ذکر نام آقای رئیسی، کارنامه او در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران را نقد کرد و گفت: "در اردیبهشت ۹۶ هم یک بار دیگر مردم ما به آنهایی که در طول ۳۸ سال فقط اعدام و زندان بلد بودند، نه می گویند. آنها آزادی بیان و انتقاد سخن می گویند، یاللعجب! آنها زبانها را بریدند و دهان‌ها را دو ختند… شماها که در طول سالهای گذشته آنچه از شما صادر شد کلمه ممنوعیت بود. ممنوعیت قلم، ممنوعیت تصویر… لطفا شما دم از آزادی نزنید، که آزادی خجالت می کشد…»
این صحبتهای آقای روحانی درد دل بسیاری از مردم منطقه ای است که نسبت به جمعیتشان بیشترین اعدامها و زندانیان سیاسی را در طول ۳۸ سال گذشته داشته اند. بنابراین موضع‌گیری‌های آقای روحانی احتمالا بر شانس او در مناطق کردشنین خواهد افزود.
اما گروهی دیگر از فعالان کرد که کم هم نیستند، معتقدند بایستی این انتخابات را کلا تحریم کرد. آنان می گویند که با وجود رأی بالای کردها به آقای روحانی در دوره قبل، حتی استاندار کردستان در چهار سال گذشته کرد نبوده، اکثر مدیران ارشد این استان کرد نیستند و یا سنی نیستند. برخی از مخالفان شرکت در انتخابات با یادآوری پست‌های مهم امنیتی آقای روحانی در بیش از سی سال گذشته، موضع گیریهای اخیر او را ترفندی برای کسب رأی کردها می دانند و یک بازی سیاسی.
چند هفته پیش ۶ حزب قدیمی و سنتی کردستان ایران از جمله حزب دمکرات کردستان ایران و کومله و گروه های منشعب از این احزاب دراطلاعیه ای مشترک، انتخابات ریاست جمهوری را تحریم کردند.
بعضی احزاب قدیمی کردستان ایران از دو سال پیش مبارزه مسلحانه را پس از حدود بیست سال توقف از سر گرفته اند. به نظر می رسد که تحریم انتخابات در این راستا باشد، چرا که آنها معتقدند جمهوری اسلامی به هیچ وجه حقوق کردها را به رسمیت نخواهد شناخت. آنها می گویند که در نبود آزادی بیان و آزادی احزاب نمی توان انتخابات آزاد و عادلانه برگزار کرد.
اما پژاک یکی از احزاب با نفوذ در کردستان ایران، گفته که انتخابات را تحریم نکرده. این حزب در اطلاعیه ای برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری مطالباتی را مطرح کرده و گفته که اگر هر کدام از کاندیداها این مطالبات را در نظر بگیرند از آنان حمایت خواهد کرد. آزدای فعالیت احزاب، تغییر قانون اساسی، آموزش به زبان مادری در مدارس، تغییر قوانین ضد زن و حفاظت از محیط زیست برخی از مطالبات مطرح شده است. به نظر نمی رسد هیچ کدام از نامزدهای ریاست جمهوری به این مطالبات جواب دهند. اما برخی از این خواسته ها در شعارهای انتخاباتی حسن روحانی دیده می شود. پژاک انتخابات را تحریم نکرده و تشخیص را به عهده هواداران خود گذاشته است.
موضع پژاک نسبت به سایر احزاب مخالف کرد، آشتی جویانه به نظر می رسد. پژاک نه تنها انتخابات را تحریم نکرده، بلکه خواهان مذاکره برای حقوق کردها و سایر اقوام ایرانی با دولت ایران شده. پژاک می داند که بسیاری از مردم کرد احتمالا در انتخابات شرکت خواهند کرد و به همین دلیل با طرح مطالبات دمکراتیک می خواهد این پیام را بفرستید که با مردم کرد داخل ایران هم گام است.
پژاک همچنین در چند سال گذشته از رویارویی با جمهوری اسلامی پرهیز کرده. رهبران این حزب می‌گویند با جمهوری اسلامی ایران آتش‌بس کرده‌اند، اما مقامات ایرانی هیچگاه آتش‌بس را تایید نکرده‌اند و چند بار با نیروهای پژاک درگیر شده اند. عدم تمایل پژاک برای رویارویی با جمهوری اسلامی می تواند به خاطر حضور بخش زیادی از نیروهای پژاک در کردستان سوریه باشد که درگیر جنگ با داعش هستند.
برخی از تحلیل‌گران کرد ۲۹ اردیبهشت را روز امتحان برای حسن روحانی می دانند و منتظرند ببیند آیا مردم مناطق کردنشن ایران نمره قبولی به آقای روحانی خواهند داد یا نه. اما برخی دیگر می گویند که آقای روحانی در کردستان تجدید شده، اما برای آنان گزینه ای بهتر از او در میان نامزدها نیست.
نجوا از سنندج